thinking

waa maxay cilmi nafsigu?

Cilmu nafsi waa cilmiga nafta lagu dhaqo lagu ogaado in ay bugto iyo inkale markaas dadka 

somaliga kuhadlaa aad ayay ugu baahanyihiin in ay wax kabartaan cilmiga nafta waayo 

somliya lagama yaqaano qofkasta oo cilmiga nafta ubaahan ama xanuun nafsi ahi

 uu hayaa waxaa loo yaqaanaa(nacas),ama qof waalan. Sidaa awgeed baa laga 

yaabaa dad badan oo xanuun nafsi ahi hayaa inaanay garan ama haddii ay 

dhakhtar la xidhiidhi lahayeen ka baqda in waali lagu tuhmo ama tilmaamo

 sidoo kale cilmi nafsiga waxaa lagu macneeya ain uu saldhig un yahay in

 qofku isku qaato wax uusan aheeyn Cilmi nafsigu waa barashada nafta iyo

 dabeecadeheeda iyadoo laga eegayo dhinacyo badan waxaa la ogaadaa 

naftu waxay diidayso iyo waxay doonayso iyo siday jawaab uga bixiso waxa 

la soo dersa oo jawaab bixintaasi isugu jirta mid dareen ah iyo mid hadal 

ama fal ay u soo gudbiso,haddaba nafba nafta kale sababaha ay uga gedisan

 tahay marka loo eego dhaqanka iyo dabeecada u gaarka ah waxaa dib loogu 

celiyaa oo loo sababeeyaa taariikh nololeedkeedii iyo waxyaalihii ay hore ula

soo kulantay oo isugu jira deegaanka ay naftaasii ku noolayd iyo dadka ay

 la soo dhaqantay sidoo kale aqoon iyo waayo aragnimo nooca ay soo 

kasbatay ilaa iyo taariikh nololeedkeedii iyadoo naftu ku salaynaysa 

macluumaadka ku kaydsan maskaxdeeda ayaa nooca jawaab bixinteedu ku 

aroortaa hadba qarada iyo tayada iyo nooca ay kayd ahaan maskaxdeeda

 ugu hayso,haddaba waxa qofka la soo dersa oo Ingiriisiga la yidhaahdo 

effect,Carabigana musiir waxa jawaab celinta la yidhaahdaa react(ion)

Carabigana mustajaab,waa waxa qofka ku soo derinaya iyo siduu ula 

dhaqmayo ama jawaab bixintuu keenayo,sidaynu hore u soo tilmaannay

jawaab bixinta qaabkeeda iyo dabeecadeedu waxay ku xidhan yihiin oo

 dib ugu noqonayaan macluumaadka ku kaydsan qofkaa maskaxdiisa ha 

ahaadeen kuwo cilmi ah ama kuwo waayo aragnimo oo uu soo kasbaday noloshiisa.

Sidee ku ogaan kartaa Jaceylka dhabta ah iyo kan beenta ah?

Waa maxay jaceyl?

Marka hore waa in aad taqaanaa waxa jacaylku yahay iyo
macnihiisa guudba, erayga jacayl oo af ingiriisiga lagu
 yidhaahdo LOVE waxa uu ka kooban yahay
 Afar xaraf oo la isku daray mid kastaana macno
 gooniya uu leeyahay, haddii aynu qorno erayga
 LOVE waxa loo soo waxay noqonaysaa sidan:

gaabiyey

L = Listen (dhagaysi)
O = Over look (daryeelid)
V = Valme (qiimayn)
E = Express (muujin kalgacal)
Waxaan filaya in laga wada dhargay micnaha LOVE.

Haddaba, qofka bani’aadamka ah way ku adkaataa in uu inta badan kale saaro jacaylka
 dhabta ah iyo khiyaaliga ah, laakiin waxa daruuri ah in qofku marka uu damco in uu kala
 garto kalgacalka runta ah iyo ka beenta jacaylka dhabta ah iyo ka dhalanteedka ah, dadkuna
 kala saarida labada nooc ee jacaylka way ku kala aragti duwan yihiin, culimaduna siyaabo
 kala duwan bay u fasiraan, laakiin waxay badankoodu isku raacsan yihiin in jacaylka
 dhabta ah uu yahay kan ku qotoma afarta xaraf ee loo soo gaabiyey caashaqa,
 waanna dareen saafi ah oo aad ugudbiso nafta aad jeceshahay, kaas oo dhiga ruuxa
 ugu farxada badan dunida, qofka aad sida dhabta ah u jeceshahay waxaad u tixgelisaa
si qoto dheer oo ixtiraam iyo wanaag ku dheehantaqahay , waxaadna dareentaan in
 naftaada iyo tiisa isku mid yihiin oo saacadaha qalbigiinu isla jaan qadayaan ,
 taas macnaheedu waa haddii qofka aad jeceshahay wax yar oo dhib ah la kulanto in
 aad markaaba dareento, haddiise saacadaha qalbigiinu ilbidhiqsi yar kal horreeyaan
oo aanay isla jaan qaadeyn lama odhan karo jacaylkiinu waa uu gaadhay heerkii loo
baahnaa, haddiise saacadaha qalbigiisu ilbidhiqsi yar kala horreeyaan oo aanay isla
 socon lama odhan karo jacaylkiinu waxa uu gaadhay heerkii loo baahnaa.

Jacayla dhabta ah waxa loo dareemaa si qiiro iyo la yaable, waxaanna la doonaa in
 qofka aad jeceshahay waqti walba la joogto oo nolosha inta ka dhimman la wadaagto,
qofka aad sida dhabta ah u jeceshahay waa ka wanaagaaga doona, haddii aad ficilo
xunxun ama wax yaabo uusan raali ka ahayn kula dhaqanto kuu dulqaata, waa ruuxa
akhrista qalbigaaga iyo waxaad damacsan tahayba, kaas ayaa la yidhaahdaa
 waa jacayl dhab ah.

Jacaylka iyo kalgacalka beenbeenta iyo dhalanteedka ahina waa ka ay ka maqan
 yihiin, dhagaysiga, daryeelka, qiimaynta iyo muujinta dareenka jacayl ee aad
xambaarsan tahay, waayo jacayl khaaliga ah waxa lagu gartaa qofka oo
 Hadalkaaga iyo la joogistaada ka caajisa, qofka oo aan daryeel kuu muujin,
 ruuxa oo aan ku qiimayn, kaana soo qaada qof sida carurta o kale daymadiisa,
 hadalkiisa iyo dabeecadihiisana ka dhadhansan mayso astaamo jacayl oo uu kuu qabo.

Jacaylka dhalanteedka ah waxa lagu gartaa qofka oo iska yeelyeela in uu ku jecel yahay,
iyada oo afku ka xado erayo aan dhagahaaga raali galinay, jacaylka dhalanteedka ah
cimrigiisu ma raago oo waxa uu xidhiidhkiisu ku burburaa muddo yar oo gaaban,
soomaalidu waxey ku maahmaahdaa (beeni raad maleh) waayo beenta marka
 la gaaro gunteda waxaa soo baxa in eeysan ahayn wax run kaas oo lagu garto
 jacaylka khiyaaliga qofka oo ballan kuu qaada oo jar jara, isaga oo ku
 marmarsooda hawl baan hayey iyo cudur-daaro aan maangal ahayn.

Sidaas awgeed jaceylka hdabta ah iyo kan beenta lagu qurxiyay sidaas
 ayey u kala cad yihiin marka la dabagalo waayo beenta qar wey ka
macaantahay runta lkn marka ladaba galo waxaa la ogadaa xaqiiqda
 dhabtahay waa inaad mar waliba ad u fiirsata qofka jaceylka kuu
 jilaayo ineey ben tahay iyo iney run ka tahay waxaaana cadeyn u
ah maqalkan aan kor ku soo qornay.

maadaama aynu islaamnahay iga hanta marka hore salaan aad u qaaliya (assalaamu calaykum warax matulaahi)
asxaabta sidaad ogthiinba waxaan pagekan u aas aasay ama aan u abuurey in aan waxkastoo posative ah ugu soo gudbiyo bulshada islaamka ah gaar ahaan kuwa ila dhiiga ah ee ku  hadla afka soomliga ama afkayga hooyo. iyadoo taasi jirto ayaa hadana beryhana waxaan ku jiraa examkii jaamacada oo ii socda mudo todobaad (week) ah ,  intaas halay dulqaato, hana la iisamro  waayo waxaad ku balantay waa inaad siday tahay u fulisaa, marka examku dhamaado waxaan idiin soo gudbin doonaa silsilad qosol badan oo abwaano da'yar is waydaar sanayaan oo u dhacaysa sidii siinleydii oo kale balse iyadu kusocota xarafka (B)
LA SOCOD WANGSAN

suugaanta cabdiqani mandella

waxaa maansadan soosocota tiriyey cabdiqani mandella oo leh suugaan aad ufaradan
Mansadan oo magaceeda la yidhaa( Hubaal) waxayna soo baxday01-noverber-2013 waxan kaga hadlayaamuhiimada nolosha iyo awooda inaan waxkasta qaban kartid waxaanan dhirrgalinayaa oo aan kobcinayaa hanka iyo hiigsiga qofka inuu mar uun gaadhidoono danihiisa shakhsigaa waxayna mansadu ku bilaabmaysaa sidan. Nolosha waad hagi kartaa Nolosha wad hanan kartaa Nolosha waad huri kartaaa Halyaybaad noqonkartaa Hubaal waad gadhasaa Waxaad hiigsuun lahayd Haddaad ku dadaasha’uun Hadaad ku haraado’uun Hadaad ku hadhbeesha’uun Hadaad ku hayaantouun Hadaad ku hingoota uun Hadaad ku hinraagta uun Hadaad ku hawaawiduun Hadaad ku halaabta uun Hubaal wad gaadhasaa Hadaad daba joogto uun Hadaad isku hawsha uun Hubal samirtuun ayaan Xaqiiq waad heli kartaa Waxaad hiigsanaysa uun Hadaad bal aqoonsatuun Inaa tahay lamahuraan Naftiisa hagaajinkara Aduunyada hiigsan kara Halyaynimo sheegan kara Hankiisu balaadhan yahay Heerkiisu wanaagsan yahay Hadaad bal aqoonsatuun Hubaal waan gaadhanaa Waxaan ku hadaaqanuun Ninkaa dunidaa hagee Dhaqaalaha haysta ee Dhulkiisa hagaajiyee Hanaanka samaysatayee Hadhkii dayaxii ubaxay Hubaal waxan kuu hubaa Inuu kula haybyahoo Hubaal nabi aadan nuun Dadkiisa kasoo hadhuun Hubaal maxkaxdaad wadaa Hog weeyaan aad u dheer Hadaad bal adeegsatana Hal;weeyaan hawl kar badan Halkuu fikirkuba kakaco Halkuu fahamkuba ku lado Xusuusta halkaad kawado Hubaal wad garan kartaa Haddaan tahay hanad dareen le Hagaaji dhulaaga hooyo Habee noloshiisa gaaban Hanee xirfadaad taqaanid Wixii hantiyeed shaqaysay Halyay noqo aanan liicin Ha sexan addoon shaqaynin Dantiisa ha seegin maalin Hahooyan addoon u heeesin Ha dhaafin aadoon habayniin Addoon hilinkiisa jeexin Adoon hagranin naftaada Addoon hagar bixin dadkaaga Addon dhidid hurin jidhkaagu Addoon hawgalo samaynin Addoon haydaar u jiidhin Addoon horusocodna gaadhsiin Addon u hurin naaftaada Daalkaaga ha dhaafin maalin

waa kuma c/qani mandella ?

c/qani mandella waa halkaraan, abwaan da'yar oo runtii aad moodo in uu xigmada iyo murtida somaliyeed
uu ku dhashay waxaaba intaas u sii dheer aftahanimada iyo xulashada ereyada mugga iyo macnaha weyn xanbaarsan ee uu hadalka u yeelaya dhadhanka ,
waxa uu leeyahay suugaan aad u farabadan oo runtii isugu jirta dhammaan inta suugaantu ka koobantahay,
bal aan soo qaadano dhowr maanso oo uu leeyahay :
iladheehda oo ila milicsada murtida cabdiqani mandella

Dareenka naftaydu
Adduunyo ma raadsho
Qabiil ma daneeyo
Agtiisa ma doono
Dookhaygu ma raaco
Ninkaan xaqa doonin
Dalkayga ma caayo
Digniin kama reebo
Dhiskiisa ma daayo
Dhaqaale udoonka
Habeen kama daalo

maansadii asal

Asal asal dhalaa tahay
Nasab loo dhaxaa tahay
Asma dheeman baa tahay
Dhulka ruuxa joogana
Qofka loo dhintaa tahay
Dhalad saafiyaa tahay
Dhisan gaariyaa tahay
Dhayda caanaha tahay
Fiitamiin dhan baa tahay
Soomaali dhaladiyo
Dhuuxii boorama tahay



manso kale
Jacaylku haduu ku helo
kolnaba lama seexan karo
haduu kugu kaco habeen
kolnaba lama kaadi tago
kulayl iyo ciil dartii
kurkub'a ma dhaqaaqi karo 


(maansadani waxay taabanaysaa jacaylo aan arkay dabadeed aan uga digay inamo hablaba ugana duceeyayay ila eegggg)
Jacaylada xaasidiinta
Jacaylada bilaa xushmaynta
Jacaylada bilaa xurmayntaa
Jacaylada bilaa xishoodkaa
Jacaylada bilaa xoghayntaa
Jacaylada bilaa xaqdhawrkaa
Jacaylada bilaa xuquuqdaa
Jacaylada bilaa xaqsoorkaa
Jacaylada bilaa xasuustaa
Jacaylada bilaa xisaabtaa
Jacaylada bilaa xaqiiqdaa
Jacaylada bilaa xijaabkaa
Jacaylada xaasidiinta
Jacaylada xeerka dhaafay
Jacaylada xaas ma doonkaa
Jacaylada xiisa beelkaa
Allow xumihiisa dhaafi
Hablaha xulan ee hagaagsan
Allow xumihiisa dhaafi
Wiilash garashada xurmeeya

b

Anigoo ah AHMED SAID SALEH galgala/maraje) waxaanu ku farax sanahay isbedelka  kahanaqaday  una dhashay maamulka puntland ee madaxweynaha uu  kayahay mudane c/weli maxamed ali gas waxaanu halkan baaq uga diraynaa mamulka cusub in loo bahan yahay In wax lagaqabto arimaha cakiran ee laysku hor fadhiyo deeganada calmadow ee(galgala&maraje)

kuna hadlaya  afka ardayda waxkabarata jamacadaha dalka iyo dalaka dibadisaba ee kasojeda deagaanka calmadow ee (

Ee uu horay uu isaga indhatiray maamulkii hore ee uu  madaxweynaha ka ahaa c/raxmaan maxamuud (farole). Illeen waa tii somalidu horay u tidhi saddex waa ladaryeelaa:

1)      Dalkaaga

2)      Dadkaaga

3)      Duugaaga             intaa sheyba faroole waa kagaabiyey oo wax wada hadala uu lagalay majirin oo uu lagalay dadka degaankaas waayo haday horay ujirtay waxaynu ognahay in markiiba ladhamayn la,haa

Hadaba anagoo ah dhalinarada aqoonyahanada ah markaanu  samaynay indha indhayn xogbadana aan u rurinay waxaanu o gaanay in siyar oo sahlan lagu dhamaykaro   khilafaadka iyo isfahanla,aanta kajira deganadaas anayna ubahnayn awood ee keliya ubahan tahay wada tashi balaaran oo ay wada  yeeshaan  dadka deganka,isimada puntland,iyo xukumada cusub, talooyin lodhanayahayna kasoosaran

Illeen waa tii horay loo yidhi e saddex baa saddex ilaalisa :

1)      Dastuur dowlad baa ilaalisa e

2)      Danaha beelaha duqay baa ilaalisa e

3)      Doorshana dilmuqradiyad baa ilalisa e

Ayna gogol nabadeed u fidi yaan miiska wada hadalkana lawada fariisto labada dhinacba  iyadoo la ilaalinayo, lana ixtiramayo, xuquqda shacabka iyo degankaba  keliya ayna tahay cida dhibtu ka sogarayso Shacabka reer puntland   waayo waxaa horay looyidhi saddex waa lasoodabaalaa:

1)      Duunyo fooftay

2)      Naagduday

3)      Dagaal sokeeye   intaaba waa lasoo dabaalaa.

Waxaynu ogsonahay  in degmooyinkaasi ay kamid yihiin kuwa ugu muhimsan ee golbolka bari iyo highland  haday noqoto dalaga beeraha iyo fooxaba

Waxaan kulatalinaynaa anagoo isku duuban  kooxaha hubaysan ee kusugan buraleyda calmadow in ay wadahadal iyo wada xaajood layeeshan mamulka cusub kalana hadla,aan waxkasta ay tabanayaan  ileeyn dagaal wax mataree wax fa,iida ah uu keenayaana  majiree waxaynu ognahay magaaloyinkaasi  ay latartamayeen digmooyinka kale dhamaan toodna aydhaafen  iyagiina burbureen.

Ugudamaytii baqan ujeedadisu waxay tahay in mamulka cusub sida ugu dhaqsaha badan uu wax uga qabto uguna fidiyo gogolnabadeed muhimada kowaadna siiyo siduu wadahadal ugu baaqilahaa dhamman ciday khusayso  hadii aanu taas samayn madaxweynuhu waxaa iman doonta in dhibtu intaas kasii badan doonto wax horumara ay puntland kulaabsanaysana uu san jiri doonin

Ereyo cusub                                            Erayada cusub macnahooda  

 1. Wuu is-rifayaa………………………………………….

2. Waad igu liin-baxday…………………………waad iga hadhi weyday

 3. Yaa la socda…………………………………………… yaa taageersan

 4. Waa loo raran yahay……………………………..uur baa loo leeyahay 

 1. Nadiif baan ahay………………………………………………………lacag ma haysto

 2. BBC-da og………………………………………………………………….qofkastaog 

3. Lugtuu aastay……………............……………………………………wuu guursaday

 4. Waa loo qayilay…………………………………………………… waa la khiyaameeyey

 5. Baddaa ku kacsan…………………………………………………. Wuu lacag la’yahay 

6. Waa lala soo darsay……………………………………………….jacayl baa kudhacay

 7. Tacsibaa u taal……………………………………………………….waa lala guursaday 

8. Afkuu furtay…………………………………………………………………wuu caytamay

 9. Dhiiqaduu cabay……………………………………………………………wuu ceeboobay

 10. Noobaandhee……………………………………………………………aynu is-dhagaysano 

11. Waa laga lushaa………………………………………………………..waa la jecelyahay 

12. Nalbuu shitay…………………………………………………………………sirtiisuu sheegay 

13. cid kale ayey u rarantahay ..…………………………………qof kalay la sheekaystaa 

14. naftay dhigeen……………………………………………………………way tahriibeen

 15. badduu galay….........………...............………………………………balwad ayuu yeeshay 16:jeebiisaaqoslaya……………………………………………………………waaodaylacaghaysta

 17. gaadhigayga maaha…………………………………………………….kama helo noocan 

18. shahaadaa loo dalbay……………………………………………dhaawac baa gaadhay 

19. miisaan ayaa saran………………………………………………meel baa laga haystaa 

20. jilbuhuu aastay……………………………………………………caruurbuu dhalay, aabo 

21. googleweeyi…………………………………………………….waxba lagama qarin karo

 22. timuhuu daystay…………………………………………..wuu waashay 

23. hawo ayuu soo doontay……………………………………….Dibada ayuu ka yimid 

24. gacantaa dheeraatay………………………………………wuu shaxaad badatay 

25. yaa ku lug leh……………………………………………………………….macquul maaha

 26. maskaxduu furtay…………………………………………...maandooriyuu soo cabbay

 27. cirkuu galay…………………………………………………………….wuu dhoofay 

28. wuu ku qarxiyey……………………………………………………….wuu ku caddeeyey

 29. luuq buu ku jiraa…………………………………………………….wuu guursaday 

30. wuu tigtigan yahay………………………………………………….. .waa tahriib

 31. yaasiin kaa dhaafay…………………………………………………miinaa la qaraxday 

32. wuu baxsan yahay………………………………………….. sheekada lama socdo 

33. ducadii ma timid……………………………………………biilkii ma yimid.

hadii waa beryo oo aad adna weyn tahay , kolaad weel xashona wuxuu qabo wahsigu waxba kuuma soo sido

waxaa gudoomiyaha baarlamaanka puntland kuguuleystay siciid xasan shire oo hore u ahaa wasiirka xanaanada xoolaha puntland,